Pencerobohan tanah, sebuah tragedi warisan

PENCEROBOHAN tanah, khususnya di Raub, Pahang menjadi duri yang menusuk nadi bumi, meninggalkan parut yang bukan sahaja merosakkan warisan tetapi juga mencabar kedaulatan undang-undang.

Fenomena yang telah berlangsung selama puluhan tahun itu melibatkan pencerobohan tanah kerajaan negeri seluas 4,400 hektar di Hutan Simpan Daerah Raub, diubah menjadi ladang durian Musang King yang menjanjikan keuntungan lumayan.

Penceroboh, yang dikatakan terdiri daripada individu berbangsa Cina, telah mengambil alih tanah tanpa kebenaran, sementara pegawai-pegawai kerajaan, majoritinya orang Melayu gagal mengesan atau bertindak dengan sewajarnya.

Namun, ini bukanlah isu perkauman tetapi kegagalan sistemik yang merentasi etnik, didorong oleh rasuah, kelalaian dan tekanan ekonomi.

Saya cuba menyelami skala pencerobohan, sebab musabab, implikasi, tindakan dan jalan penyelesaian, dengan merujuk kepada konteks Raub serta isu pencerobohan tanah secara umum di Malaysia.

Skala Pencerobohan Tanah: Realiti yang Menyedihkan

Tanah, laksana nadi kehidupan, adalah amanah leluhur yang sepatutnya dipelihara. Namun, di Malaysia, pencerobohan tanah telah menjadi wabak yang merosakkan. Menurut Jabatan Ketua Pengarah Tanah dan Galian (JKPTG) pada 2023, lebih daripada 30,000 hektar tanah negeri di seluruh negara diceroboh secara haram.

Di negeri seperti Selangor, Johor dan Pahang, tanah rizab Melayu turut menjadi mangsa, dengan anggaran 12,000 hektar diambil alih tanpa kebenaran. Angka ini mungkin lebih besar kerana banyak kes tidak dilaporkan atau diselesaikan secara senyap.

Di Raub, Pahang, pencerobohan tanah kerajaan negeri adalah satu episod yang amat membimbangkan. Laporan menunjukkan bahawa 4,400 hektar Hutan Simpan Kekal, termasuk Hutan Simpan Gunung Benom, Sungai Ruan, Sungai Chalit dan kawasan Tras, telah diceroboh sejak 1980-an dan 1990-an.

Pencerobohan ini melibatkan kira-kira 200 individu, dengan setiap penceroboh menguasai 50 hingga 60 ekar tanah untuk penanaman durian Musang King.

Sultan Pahang, Al-Sultan Abdullah Ri’ayatuddin Al-Mustafa Billah Shah pada 2025 melaporkan bahawa pencerobohan tanah kerajaan di negeri ini mencecah 14,494.9 hektar, dengan 5,997.09 hektar daripadanya adalah Hutan Simpanan Kekal.

Baginda menegaskan bahawa ini adalah ‘perompakan terbuka terhadap khazanah negeri’, mencerminkan skala dan keseriusan isu ini.

Pencerobohan ini bukan sahaja melanggar undang-undang tetapi juga menyebabkan kerajaan negeri kehilangan hasil cukai tanah yang dianggarkan sebanyak RM30 juta dalam tempoh 10 tahun, di samping kemusnahan ekosistem dan kehilangan hasil perhutanan.

Fenomena ini, yang berlangsung selama empat dekad tanpa pengesanan berkesan, menimbulkan persoalan mendalam tentang kelemahan sistem pentadbiran tanah.

Mengapa Tanah Negeri dan Tanah Melayu Menjadi Sasaran?

Persoalan yang menggigit kalbu ialah mengapa tanah negeri dan tanah rizab Melayu sering menjadi sasaran utama pencerobohan, baik di Raub mahupun di negeri lain?

Jawapannya terletak pada beberapa lapisan sebab yang saling berkait:

1. Kompleksiti Undang-Undang dan Kelalaian Pentadbiran: Tanah negeri dan tanah rizab Melayu memiliki status undang-undang yang kompleks. Di bawah Enakmen Tanah Rizab Melayu, tanah ini dilindungi untuk memastikan kesejahteraan komuniti Melayu tetapi pelaksanaan undang-undang ini sering longgar.

Di Raub, kegagalan Jabatan Perhutanan Negeri Pahang (JPNP) dan Pejabat Tanah dan Galian (PTG) untuk memantau tanah kerajaan membuka ruang kepada penceroboh. Pegawai-pegawai kerajaan, majoritinya orang Melayu, yang bertanggungjawab ke atas pengawasan, didakwa ‘menutup mata’ selama berpuluh tahun, mungkin akibat rasuah atau tekanan politik.

Laporan Pemerhati Rasuah Malaysia (MCW) menegaskan bahawa ‘penguat kuasa yang korup’ adalah punca utama kegagalan ini.

2. Nilai Ekonomi Tanah: Tanah kerajaan di Raub, terutamanya yang terletak berhampiran kawasan pembangunan, memiliki nilai komersial yang tinggi. Penanaman durian Musang King, yang menyumbang kepada eksport bernilai RM1.2 bilion ke China pada 2024 menjadi pendorong utama pencerobohan.

Setiap penceroboh, dengan keluasan tanah yang besar, mengaut keuntungan tanpa membayar cukai atau sewa, menjadikan pencerobohan ini satu pelaburan ‘berisiko rendah, pulangan tinggi’.

3. Faktor Sejarah dan Sosial: Tanah rizab Melayu, yang ditetapkan untuk melindungi hak komuniti Melayu, sering dilihat sebagai ‘tanah yang boleh diambil’ akibat kekurangan kesedaran atau penghormatan terhadap status undang-undangnya.

Di Raub, penceroboh, yang dikatakan terdiri daripada individu berbangsa Cina, telah mengambil kesempatan ke atas kelonggaran penguatkuasaan. Namun, penting untuk ditegaskan bahawa pencerobohan ini bukan isu perkauman.

Data JKPTG menunjukkan bahawa 60 peratus kes pencerobohan di Malaysia melibatkan individu daripada pelbagai etnik, termasuk Melayu, Cina dan India. Di Raub, walaupun penceroboh adalah majoritinya orang Cina, sokongan politik daripada parti seperti DAP dan MCA, serta kemungkinan kolusi dengan pegawai Melayu, menunjukkan bahawa ini adalah masalah sistemik, bukan konflik kaum.

4. Pengaruh Politik dan Kartel: Pertubuhan Pembela-Pembela Islam (PEMBELA) mendakwa adanya ‘tangan ghaib’ atau kartel yang melindungi penceroboh di Raub. Sebagai contoh, syarikat tertentu didakwa menerima pajakan tanah seluas 5,357 ekar tanpa proses warta yang sah, menimbulkan syak wasangka tentang penglibatan pihak berkuasa atau tokoh politik.

Ini diperkukuh oleh cadangan untuk ‘memutihkan’ pencerobohan melalui pelantikan pihak ketiga, yang dilihat sebagai usaha untuk mengelakkan hukuman.

Implikasi Pencerobohan: Luka Ekologi, Sosial, dan Undang-Undang

Pencerobohan tanah di Raub dan seluruh Malaysia bukan sekadar pelanggaran undang-undang tetapi pengkhianatan terhadap warisan dan masa depan.

Implikasinya merangkumi pelbagai dimensi:

1. Kemusnahan Ekologi: Pembukaan hutan simpan di Raub telah menyebabkan hakisan tanah, kehilangan biodiversiti dan kerosakan kawasan tadahan air. Lebih daripada 5,000 hektar hutan simpan di Pahang hilang sejak 2020, mengancam spesies seperti harimau Malaya. Di Raub, penanaman durian secara besar-besaran telah mengubah landskap hutan, menyebabkan ‘ketidakseimbangan ekologi’ yang sukar dipulihkan.

2. Ketegangan Sosial: Walaupun pencerobohan ini bukan isu perkauman, naratif yang memfokuskan pada etnik penceroboh (Cina) dan pegawai kerajaan (Melayu) telah mencetuskan ketegangan. Di Raub, tindakan tegas terhadap penceroboh didakwa kurang tegas berbanding kes di negeri lain seperti Perak, di mana penceroboh Melayu menghadapi hukuman lebih berat. Ini menimbulkan persepsi ‘dua darjat’, walaupun data menunjukkan pencerobohan adalah masalah pelbagai etnik.

3. Cabaran Kedaulatan Undang-Undang: Pencerobohan di Raub mencabar maruah kerajaan negeri. Sultan Pahang menyifatkan penceroboh sebagai ‘musuh utama’ setaraf dengan dadah dan tindakan seperti penubuhan Save Musang King Alliance (SAMKA) oleh penceroboh, yang mengumpul 400 tandatangan untuk menentang kerajaan, dilihat sebagai ‘penderhakaan terang-terangan’. Ini menunjukkan kelemahan dalam penguatkuasaan undang-undang dan keberanian penceroboh untuk mencabar autoriti.

Tindakan Kerajaan dan Cabaran

Kerajaan Malaysia, khususnya negeri Pahang mengambil langkah untuk menangani pencerobohan tanah:

1. Tindakan Undang-Undang: Sejak 2020, kerajaan negeri Pahang telah mengeluarkan notis pengosongan tanah kepada penceroboh di Raub. Pada Disember 2020, Mahkamah Tinggi Kuantan menolak permohonan 204 pekebun untuk semakan kehakiman, mengesahkan status mereka sebagai penceroboh.

Jabatan Perhutanan telah memusnahkan pokok durian haram di kawasan seperti Hutan Simpan Batu Talam, melibatkan 101 hektar. Menteri Besar Pahang, Datuk Seri Wan Rosdy Wan Ismail menegaskan bahawa pendakwaan di mahkamah adalah lebih efektif daripada kompaun.

2. Siasatan Rasuah: Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia (SPRM) telah menyiasat kes ini, dengan 80 peratus siasatan selesai pada 2021. PAS Pahang mencadangkan penubuhan Suruhanjaya Siasatan Diraja (RCI) untuk mendedahkan pihak yang melindungi penceroboh, termasuk pegawai kerajaan.

3. Pemantauan Teknologi: Kerajaan negeri seperti Johor dan Perak telah memperkenalkan sistem digital untuk memantau tanah dan Pahang sedang menuju ke arah yang sama untuk mengurangkan pencerobohan.

Namun, cabaran tetap utuh:

1. Rasuah dan Kolusi: Kemungkinan rasuah dalam kalangan pegawai kerajaan menghalang tindakan tegas. Laporan mendakwa bahawa pegawai tertentu menerima suapan untuk ‘menutup mata’.

2. Tekanan Politik: Parti seperti DAP dan MCA didakwa cuba membela penceroboh dengan alasan kebajikan pekebun, yang telah “bersusah payah” selama berdekad. Cadangan ‘memutihkan’ pencerobohan melalui pihak ketiga telah menimbulkan kontroversi.

3. Kekurangan Sumber: Pemantauan tanah seluas ribuan hektar memerlukan sumber yang besar, termasuk teknologi seperti dron dan satelit, yang masih terhad di Pahang.

Jalan ke Hadapan: Menuju Keadilan dan Pemulihan

Untuk menyembuhkan luka tanah air, beberapa langkah perlu diambil:

1. Penguatkuasaan Undang-Undang yang Tegas: Seksyen 425 Kanun Tanah Negara 1965 dan Seksyen 47 Akta Perhutanan Negara 1984 perlu dikuatkuasakan dengan denda maksimum (RM500,000 atau penjara lima tahun) dan tuntutan ganti rugi. Hukuman ini harus dikenakan tanpa mengira etnik penceroboh.

2. Siasatan Telus: SPRM perlu melengkapkan siasatan ke atas pegawai kerajaan yang gagal bertindak. Penubuhan RCI boleh memastikan ketelusan dan mendedahkan kartel atau kolusi.

3. Pemulihan Tanah: Tanah yang dirampas perlu diwartakan semula sebagai tanah rizab, termasuk Tanah Rizab Melayu atau diagihkan kepada pihak yang layak seperti veteran tentera seperti dituntut oleh PEMBELA.

4. Pelaburan Teknologi: Penggunaan dron, satelit dan sistem digital untuk memantau tanah secara real time boleh mengurangkan peluang pencerobohan.

5. Kesedaran Masyarakat: Kempen pendidikan di sekolah, media dan institusi agama perlu dilancarkan untuk menyemai cinta terhadap tanah air dan menghormati undang-undang tanah.

Penutup

Tanah air kita, laksana ibu yang sabar, terus menanggung derita pencerobohan. Di Raub, 4,400 hektar Hutan Simpan telah dirampas, manakala di seluruh Pahang, 14,494.9 hektar tanah kerajaan menjadi mangsa.

Walaupun penceroboh di Raub adalah majoritinya orang Cina dan pegawai kerajaan adalah orang Melayu, ini bukanlah pertembungan kaum tetapi kegagalan sistemik yang melibatkan rasuah, kelalaian, dan tekanan ekonomi.

Dengan tindakan tegas, siasatan telus, dan kesedaran kolektif, kita boleh mengembalikan maruah tanah air, seperti yang dititahkan oleh Sultan Pahang.

Biarlah tanah Raub, yang kini merintih, menjadi simbol keadilan dan harmoni, menyanyikan lagu cinta untuk generasi akan datang.

—
* Penulis pernah bekerja selama 18 tahun di Riyadh, Arab Saudi dan Dubai, UAE sebelum balik ke Kelana Jaya, Selangor akibat diserang strok dan menjadi warga OKU. Beliau merupakan pemenang 5 Hadiah Sastera Perdana Malaysia, 11 kali Hadiah Sastera Utusan, Anugerah Sastera Johor, Pahang, Terengganu, Selangor dan 30 hadiah sastera lain. Beliau juga bekas CEO empat buah syarikat di Dubai, pengarah, pengurus besar di syarikat antarabangsa. Menulis 44 buah buku dan 30 e-buku di clicks4book dan e-sentral.com.

—
Ini adalah pandangan peribadi penulis dan tidak semestinya mencerminkan pandangan rasmi MALAYA NEWSROOM.