Mata Helang: Rombakan Kabinet, antara keperluan tadbir urus dan api sentimen kaum

ROMBAKAN Kabinet yang diumumkan Perdana Menteri Datuk Seri Anwar Ibrahim baru-baru ini sekali lagi membuktikan satu hakikat dalam politik Malaysia iaitu setiap perubahan kuasa, walau sekecil mana pun, tidak pernah sunyi daripada polemik kaum, persepsi tidak seimbang dan permainan naratif yang sering kali lebih lantang daripada fakta.

Apa yang sepatutnya dinilai dari sudut keupayaan mentadbir dan keberkesanan dasar akhirnya diseret ke medan sentimen etnik yang sempit, seolah-olah Malaysia masih terperangkap dalam ketakutan lama yang enggan ditinggal kan.

Dari sudut pentadbiran, rombakan Kabinet adalah amalan biasa dalam mana-mana kerajaan demokrasi. Ia bertujuan menyusun semula pasukan, memperbaiki kelemahan dan memastikan kementerian diterajui individu yang mampu menyampaikan agenda kerajaan dengan lebih berkesan.

Dalam konteks kerajaan Madani, rombakan ini dilihat sebagai usaha Anwar untuk menstabilkan gabungan, mengoptimumkan prestasi menteri serta memberi isyarat bahawa kerajaan tidak kebal daripada penilaian dan pembetulan dalaman.

Dalam keadaan ekonomi global yang mencabar, tekanan kos sara hidup dan jangkaan rakyat yang semakin tinggi, keperluan kepada Kabinet yang berfungsi secara kolektif dan kompeten sememangnya tidak boleh dipertikaikan.

Namun, seperti lazimnya, setiap pelantikan tidak dilihat atas kapasiti dan rekod semata-mata tetapi ditafsir melalui kanta kaum dan politik kepartian. Pelantikan Hannah Yeoh sebagai Menteri Wilayah Persekutuan, bersama timbalannya daripada DAP serta kedudukan Nga Kor Ming sebagai Menteri Perumahan dan Kerajaan Tempatan menjadi sasaran kritikan keras beberapa pemimpin PAS yang mendakwa bandar-bandar utama kini ‘dikuasai kaum Cina’.

Kenyataan sebegini bukan sahaja menyederhanakan realiti pentadbiran kerajaan, malah mencerminkan kegagalan untuk membezakan antara representasi politik dengan dominasi etnik.

Hakikatnya, Kabinet Malaysia sejak sekian lama dibentuk atas prinsip perkongsian kuasa pelbagai kaum. Pelantikan seseorang menteri tidak bermakna kementerian itu berubah menjadi milik etnik tertentu, apatah lagi dasar kerajaan digubal secara unilateral oleh seorang individu.

Keputusan dasar dibuat secara kolektif dalam Kabinet dan diluluskan melalui proses Parlimen. Mengaitkan pelantikan menteri dengan ‘penguasaan kaum’ bukan sahaja tidak berfakta tetapi berpotensi menyemai ketakutan dan kebencian yang tidak perlu dalam masyarakat majmuk.

Namun begitu, menolak kritikan secara total juga tidak adil. Persepsi awam adalah realiti politik yang perlu diurus, bukan dipandang remeh. Dalam konteks ini, Anwar Ibrahim perlu sedar bahawa rombakan Kabinet bukan sekadar soal siapa dilantik tetapi bagaimana pelantikan itu dikomunikasikan dan dipertahankan kepada rakyat.

Kekurangan penjelasan menyeluruh tentang rasional pemilihan, hala tuju dasar setiap kementerian dan indikator prestasi menteri membuka ruang kepada pihak lawan memutar naratif mengikut kepentingan mereka. Dalam politik, kekosongan penjelasan akan sentiasa diisi dengan spekulasi.

Di sinilah letaknya keburukan utama rombakan Kabinet kali ini. Walaupun dari segi struktur ia mungkin munasabah, dari segi persepsi ia meninggalkan ruang luas untuk manipulasi sentimen.

PAS dan beberapa pihak dalam PN mengambil kesempatan ini untuk membina naratif bahawa orang Melayu semakin terpinggir, walaupun hakikatnya majoriti jawatan strategik dalam Kabinet masih dipegang oleh pemimpin Melayu Islam. Retorik ini tidak bertujuan membina wacana sihat, sebaliknya untuk mengukuhkan sokongan politik berasaskan ketakutan identiti, terutamanya di kawasan luar bandar.

Lebih membimbangkan, polemik ini mendedahkan kecenderungan sesetengah ahli politik untuk mengalihkan perbahasan daripada isu sebenar.

Soalan yang sepatutnya ditanya ialah adakah menteri-menteri ini mampu menyelesaikan masalah perumahan mampu milik, perancangan bandar yang mampan, pengurusan Wilayah Persekutuan yang telus, dan kesejahteraan rakyat bandar tanpa mengira kaum? Namun soalan-soalan ini tenggelam apabila perbahasan difokuskan kepada latar belakang etnik individu, bukan prestasi dan dasar mereka.

Kritikan lain yang wajar diberi perhatian ialah dakwaan bahawa rombakan Kabinet ini lebih bersifat politik berbanding reformasi sebenar. Ada pandangan yang melihat pelantikan tertentu sebagai usaha mengekalkan sokongan gabungan, menenangkan sekutu politik atau memberi ganjaran kesetiaan.

Dalam kerajaan gabungan, kompromi memang tidak dapat dielakkan tetapi ia menjadi masalah apabila kompromi mengatasi keperluan merit dan keberkesanan. Rakyat semakin peka, dan mereka tidak lagi mudah menerima alasan ‘keseimbangan politik’ jika prestasi tidak menyakinkan.

Tambahan pula, rombakan ini juga mengundang persoalan tentang hala tuju jangka panjang kerajaan Madani. Jika rombakan hanya mengubah wajah tanpa mengubah cara kerja, maka ia sekadar kosmetik. Rakyat tidak menilai kerajaan berdasarkan nama menteri semata-mata, tetapi berdasarkan hasil: harga barang, peluang pekerjaan, kualiti perkhidmatan awam, dan keyakinan terhadap masa depan.

Tanpa penetapan KPI yang jelas dan pemantauan prestasi yang telus, rombakan Kabinet berisiko dilihat sebagai satu lagi episod politik elit yang jauh daripada denyut nadi rakyat.

Dalam konteks ini, tanggungjawab terbesar terletak di bahu Anwar Ibrahim. Sebagai Perdana Menteri yang sering berbicara tentang reformasi, keadilan dan nilai Madani, beliau perlu memastikan Kabinetnya bukan sahaja kelihatan inklusif tetapi benar-benar berfungsi sebagai pasukan reformis.

Ini termasuk berani menegur menteri yang gagal, mempertahankan menteri yang berprestasi walaupun diserang sentimen kaum, dan pada masa sama tidak berkompromi dengan kelemahan yang jelas.

Kesimpulannya, rombakan Kabinet ini mempunyai potensi untuk memperkukuh pentadbiran jika disusuli dengan tindakan tegas, komunikasi berkesan dan fokus kepada prestasi. Namun ia juga membawa risiko besar jika dibiarkan tenggelam dalam polemik kaum dan permainan politik sempit.

Malaysia tidak kekurangan menteri berbilang kaum, Malaysia kekurangan politik matang yang mampu melihat kepelbagaian sebagai kekuatan, bukan ancaman. Jika rombakan Kabinet ini gagal mengubah cara berfikir dan cara mentadbir, maka yang berubah hanyalah susunan kerusi, bukan arah perjalanan negara.