Perspektif, perbandingan landskap AI di Malaysia dengan negara lain di Asia

LANDSKAP kecerdasan buatan (AI) di Malaysia mencapai titik kritikal yang menentukan. Negara ini berada dalam kedudukan strategik untuk meraih RM485 bilion (USD115 bilion) daripada Keluaran Dalan Negara Kasar (KDNK) yang dipacu AI di rantau Asia Tenggara menjelang 2030, mencipta peluang besar untuk pertumbuhan dan inovasi.

Namun, soalan penting mula timbul, bagaimana AI akan memberi kesan kepada perniagaan saya atau adakah AI akan menggantikan kedudukan saya di tempat kerja?

Artikel ini meneroka lanskap AI di Malaysia, syarikat-syarikat utama yang melabur dalam teknologi ini, serta bagaimana ia memberi kesan kepada sektor-sektor penting, sambil membuat perbandingan dengan negara lain di Asia seperti Singapura, Thailand dan Indonesia.

Kemunculan AI di Malaysia

AI di Malaysia telah mendapat momentum yang ketara. Pada Julai 2024, terdapat 140 penyedia penyelesaian AI yang menjana pendapatan melebihi RM1 bilion. Ekosistem AI di Malaysia merangkumi pelbagai saiz organisasi, dengan fokus pada kesihatan digital, bandar pintar dan pertanian.

Kira-kira 47 peratus pengguna Malaysia kini lebih suka berinteraksi dengan jenama melalui AI, manakala 33 peratus syarikat ingin meningkatkan pengalaman pelanggan melalui penerimaan AI.

Sebagai perbandingan, Singapura telah memimpin dalam penerapan AI di rantau ini, terutamanya dalam sektor kewangan dan logistik. Negara ini telah melabur secara agresif dalam infrastruktur AI dan memiliki rangka kerja etika AI yang lebih matang.

Sementara itu, Thailand dan Indonesia masih berada di peringkat awal, tetapi mereka menunjukkan potensi besar dalam penerapan AI dalam pertanian pintar dan perdagangan elektronik.

Pelaburan Global dalam AI di Malaysia

Google – Google telah melabur sebanyak USD2 bilion untuk mempercepat transformasi digital di Malaysia. Ini termasuk pembinaan pusat data pertama dan wilayah Google Cloud di Greater Kuala Lumpur. Kolaborasi ini dijangka meningkatkan KDNK Malaysia sebanyak USD3.2 bilion dan mencipta 26,500 pekerjaan baharu menjelang 2030.

Dalam perbandingan, Singapura telah menjadi destinasi utama bagi pelaburan AI global, dengan Google dan Amazon Web Services (AWS) membuka pusat data canggih di sana. Namun, Malaysia kini mula mengejar dengan pelaburan besar-besaran dari syarikat teknologi utama.

IBM – IBM telah menjadi suara utama dalam penerapan AI di Malaysia. Pengarah Urusan IBM Malaysia, Dickson Woo berkata pada tahun 2025, organisasi tempatan akan mula mengadopsi model bahasa bersaiz sederhana hingga kecil yang kos-berkesan. IBM juga telah berkomitmen untuk melatih 2 juta pelajar dalam AI menjelang akhir 2026 melalui platform SkillsBuild.

Di Thailand, IBM bekerjasama dengan kerajaan untuk meningkatkan kemahiran AI dalam sektor pertanian, sementara di Indonesia, IBM fokus pada penerapan AI dalam sektor perbankan dan kewangan.

Microsoft – Microsoft telah melabur sebanyak USD2.2 bilion, pelaburan tunggal terbesar dalam sejarah 32 tahun syarikat di Malaysia. Pelaburan ini termasuk pembinaan infrastruktur cloud dan AI, penciptaan peluang latihan AI untuk 200,000 orang dan penubuhan Pusat Kecemerlangan AI Nasional.

Indonesia, sebaliknya, melihat pelaburan besar dari Alibaba Cloud, yang membantu syarikat tempatan membangunkan penyelesaian AI untuk e-dagang dan logistik.

Inisiatif Kerajaan Malaysia dalam AI

Pejabat AI Nasional (NAIO), yang ditubuhkan pada 28 Ogos 2024, bertindak sebagai autoriti pusat untuk memimpin agenda AI Malaysia. NAIO bertujuan untuk menjadikan Malaysia sebagai pemimpin serantau dalam teknologi dan aplikasi AI.

Beberapa pencapaian utama termasuk:

1. Pelan Tindakan Teknologi AI 2026–2030.
2. Kerangka Peraturan Penerimaan AI.
3. Kod Etika AI.
4. Kajian Impak AI untuk Kerajaan.

Sebagai perbandingan, Singapura telah melancarkan AI Singapore, sebuah inisiatif yang berjaya meningkatkan penerapan AI dalam sektor swasta dan awam. Thailand dan Indonesia masih dalam fasa awal, tetapi mereka sedang membangunkan polisi AI yang serupa.

Belanjawan 2025 untuk Penerimaan AI

Belanjawan 2025 memberi tumpuan kepada pertumbuhan sektor teknologi tinggi, termasuk AI, robotik dan Internet of Things (IoT). Faedah kepada syarikat termasuk insentif cukai, sokongan penyelidikan dan pembangunan (R&D), dan program latihan khas dengan universiti.

Di Indonesia, kerajaan memberi tumpuan kepada pembangunan AI dalam sektor pertanian dan perkhidmatan awam, sementara Thailand fokus pada AI dalam sektor pelancongan dan hospitaliti.

Aplikasi AI di Malaysia

Kesihatan – AI sedang mengubah cara kita hidup dan bekerja. Di Malaysia, Gleneagles Kuala Lumpur telah menggunakan Automasi Proses Robotik (RPA) untuk menangani cabaran dalam pembayaran bil hospital dan operasi kewangan. Namun, Dr Mohamad Fadli Kharie dari Kementerian Kesihatan menyatakan bahawa “AI dalam kesihatan Malaysia masih berada pada peringkat awal.”

Sebaliknya, Singapura telah melangkah jauh dengan AI dalam diagnosis penyakit dan rawatan genomik. Pasaran AI dalam kesihatan global berkembang pesat, dengan nilai pasaran meningkat sebanyak 45 peratus antara 2022 dan 2023.

Perkhidmatan Awam – Kuala Lumpur melonjak 16 kedudukan dalam Indeks Bandar Pintar Institut untuk Pembangunan Pengurusan, kini menduduki tempat ke-73 sebagai bandar paling pintar di dunia. Teknologi pintar dikatakan dapat mengurangkan jenayah sebanyak 30 peratus hingga 40 peratus dan masa tindak balas perkhidmatan kecemasan sebanyak 20% hingga 35 peratus.

Namun, Malaysia masih belum melihat penerapan AI dalam pencegahan jenayah disebabkan oleh kebimbangan tentang prinsip asas dan bias kaum.

Cabaran dalam Pembangunan AI di Malaysia

Penggantian Pekerjaan – Pengautomatan AI boleh memberi kesan kepada 30 peratus pekerjaan di Malaysia menjelang 2030. Sektor pembuatan dan perkhidmatan berada pada risiko tertinggi, dengan 50 peratus masa kerja dihabiskan untuk aktiviti yang boleh diotomatikkan.

Sebagai perbandingan, Singapura telah melaksanakan program reskilling yang sistematik untuk memastikan pekerjaannya relevan dengan pasaran kerja masa depan. Indonesia dan Thailand juga sedang membangunkan program latihan untuk pekerja sektor rendah.

Kekangan Sumber – Laporan 2022 dari MPC menunjukkan bahawa 80 peratus syarikat Malaysia masih berada pada tahap awal penerimaan teknologi. Kos pelaksanaan AI yang tinggi menjadi cabaran utama bagi syarikat kecil.

Di Indonesia, syarikat rintisan (startup) seperti Gojek dan Tokopedia telah membangunkan penyelesaian AI yang terjangkau untuk syarikat kecil.

Isu Etika dan Perundangan – Privasi data adalah isu utama, dengan 60 peratus rakyat Malaysia bimbang tentang penyalahgunaan data peribadi oleh peranti AI. Pada Jun 2024, Malaysia telah mengemaskini Akta Perlindungan Data Peribadi (PDPA).

Namun, Malaysia masih belum mempunyai undang-undang khusus untuk AI, berbeza dengan Singapura yang mempunyai rangka kerja etika AI yang lebih matang.

Ekosistem AI di Malaysia: Sejauh Mana Kita Berbanding Negara Lain di Asia?

AI menjadi pemacu utama dalam era Revolusi Industri 4.0 dan banyak negara di Asia telah mempercepatkan pembangunan ekosistem AI mereka untuk memastikan daya saing global. Namun, sejauh manakah Malaysia berada dalam perlumbaan AI ini berbanding negara-negara lain seperti Singapura, China, Korea Selatan, Jepun dan India?

Singapura: Peneraju AI di Asia Tenggara

Singapura telah menetapkan dirinya sebagai hab AI utama di Asia Tenggara dengan strategi nasional yang jelas dan pelaburan besar dalam teknologi ini. Kerajaan Singapura bekerjasama erat dengan universiti, sektor swasta dan syarikat global bagi memperkukuh ekosistem AI mereka. Infrastruktur digital yang maju serta insentif kepada syarikat AI menjadikan Singapura sebagai peneraju dalam penerapan AI dalam sektor awam dan swasta.

China: Kuasa Besar AI Dunia

China merupakan kuasa besar dalam AI bukan sahaja di Asia tetapi juga di peringkat global. Dengan syarikat gergasi seperti Baidu, Alibaba dan Tencent (BAT), China melaburkan dana besar dalam penyelidikan dan pembangunan AI. Akses kepada jumlah data pengguna yang luas memberi kelebihan kepada China untuk membangunkan model AI yang lebih maju. Negara ini juga menjadikan AI sebagai agenda utama dalam strategi pembangunan ekonomi mereka.

Korea Selatan: Pakar AI dalam Industri dan Robotik

Korea Selatan mempunyai syarikat teknologi besar seperti Samsung dan Naver yang aktif dalam inovasi AI. Kerajaan Korea Selatan turut memberikan insentif besar kepada penyelidikan AI dan membangunkan teknologi ini untuk industri robotik dan automasi. Infrastruktur internet terbaik di dunia dan penggunaan AI dalam kehidupan seharian menjadikan Korea Selatan antara negara yang paling maju dalam teknologi AI.

Jepun: Penguasa AI dalam Robotik dan Automotif

Jepun terkenal dengan kepakaran dalam bidang robotik dan automasi. AI digunakan secara meluas dalam sektor kesihatan, perindustrian dan automotif. Banyak syarikat Jepun seperti Toyota dan Sony telah menerapkan AI dalam inovasi mereka. Walaupun Jepun masih sedikit ketinggalan dalam AI perisian berbanding China dan AS, kelebihan mereka dalam robotik kekal sebagai aset utama.

India: Pusat Bakat AI dan Perisian

India mempunyai kelebihan dalam sumber manusia berkualiti tinggi dengan ramai pakar AI dan jurutera perisian. Syarikat teknologi seperti Infosys dan Tata Consultancy Services (TCS) telah mula menerapkan AI dalam operasi mereka. Kerajaan India menggalakkan pertumbuhan AI melalui inisiatif ‘Digital India’ dan pelaburan dalam startup AI. Namun, infrastruktur AI di India masih memerlukan peningkatan untuk bersaing dengan negara-negara lain.

Malaysia: Dalam Fasa Membangun

Malaysia masih berada dalam peringkat awal pembangunan ekosistem AI. Walaupun kerajaan telah melancarkan pelan nasional AI, pelaburan dalam bidang ini masih jauh lebih kecil berbanding Singapura dan China. Infrastruktur data besar juga belum sekuat negara-negara jiran. Namun, Malaysia mempunyai potensi besar dalam ekonomi digital dan perlu meningkatkan usaha dalam pembangunan tenaga kerja mahir serta penyelidikan AI untuk bersaing di peringkat antarabangsa.

Masa Depan AI di Malaysia

AI bukan lagi hanya satu trend, ia sedang membentuk semula perniagaan di seluruh Malaysia. Syarikat yang menerima AI akan dapat meningkatkan kecekapan, memperbaiki pengalaman pelanggan dan membuka peluang pertumbuhan baharu. Walaupun ada cabaran, Malaysia berada dalam kedudukan baik untuk bersaing dengan negara-negara lain di Asia jika ia dapat mengatasi halangan ini.

Sekarang adalah masanya untuk menerima AI, menerokai peluang baharu dan mendorong kejayaan perniagaan dalam masa depan digital Malaysia.

Malaysia mempunyai peluang besar untuk menjadi pemain utama dalam revolusi AI di rantau Asia, tetapi ia perlu belajar daripada negara-negara seperti Singapura, Thailand dan Indonesia yang telah memulakan langkah-langkah signifikan dalam penerapan AI. Dengan pelaburan yang betul, kerangka perundangan yang kukuh, dan fokus pada pembangunan bakat, Malaysia boleh menjadi contoh teladan bagi negara-negara lain dalam penerapan AI yang beretika dan berdaya maju.

Kesimpulan: Siapa Lebih Ke Depan?

1. China dan Singapura – Peneraju utama AI di Asia dengan pelaburan besar dan strategi nasional yang kukuh.

2. Korea Selatan dan Jepun – Maju dalam bidang robotik dan aplikasi AI dalam industri.

3. India – Pusat bakat AI tetapi masih membangunkan ekosistem AI tempatan.

4. Malaysia – Masih ketinggalan tetapi berpotensi berkembang dengan strategi nasional AI yang lebih agresif.

Jika Malaysia ingin bersaing dalam ekosistem AI di Asia, lebih banyak pelaburan dalam infrastruktur AI, penyelidikan dan pembangunan tenaga kerja mahir diperlukan untuk memastikan daya saing negara dalam era teknologi ini.

—
* Penulis pernah bekerja selama 18 tahun di Riyadh, Arab Saudi dan Dubai, UAE sebelum balik ke Kelana Jaya, Selangor akibat diserang strok dan menjadi warga OKU. Beliau merupakan pemenang 5 Hadiah Sastera Perdana Malaysia, 11 kali Hadiah Sastera Utusan, Anugerah Sastera Johor, Pahang, Terengganu, Selangor dan 30 hadiah sastera lain. Beliau juga bekas CEO empat buah syarikat di Dubai, pengarah, pengurus besar di syarikat antarabangsa. Menulis 44 buah buku dan 30 e-buku di clicks4book dan e-sentral.com.

—
Ini adalah pandangan peribadi penulis dan tidak semestinya mencerminkan pandangan rasmi MALAYA NEWSROOM.